Dopuszczalne dzienne spożycie
EFSA ustala maksymalne dopuszczalne poziomy spożycia dla poszczególnych substancji dodatkowych w środkach spożywczych, opierając się na wynikach badań toksykologicznych oceniających ich bezpieczeństwo dla zdrowia człowieka. Z kolei na podstawie tych wartości ustalane są maksymalne dawki danych substancji, które są następnie wprowadzane do przepisów prawa żywnościowego.
Podstawowe kryterium ustalane w ramach prac toksykologicznych stanowi dopuszczalne dzienne spożycie (Acceptable Daily Intake – ADI). Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia ADI to ilość danej substancji wyrażona na kilogram masy ciała na dzień, która może być pobierana w ciągu całego życia, nie powodując ryzyka zagrożenia zdrowia. Dopuszczalne dzienne spożycie jest wyznaczane, po zastosowaniu odpowiednich współczynników bezpieczeństwa, na podstawie poziomu NOEL (non-observed-effect level), czyli takiej dawki substancji ustalonej na podstawie badań toksykologicznych, która nie wywołuje żadnego obserwowanego negatywnego skutku.
Ze względu na poziom ADI substancje dodatkowe dzielimy na następujące grupy:
- Substancje dodatkowe o limitowanym dopuszczalnym dziennym spożyciu: jeżeli spożycie substancji dodatkowych w ciągu życia przekracza ADI, może to stanowić czynnik ryzyka zagrożenia zdrowia. Jest to szczególnie istotne w przypadku związków, które mają niskie ADI. Stosowanie ich wymaga limitowania, a maksymalne dopuszczalne poziomy zawarte są w odpowiednich przepisach;
- Substancje dodatkowe o nielimitowanym dopuszczalnym dziennym spożyciu: w przypadkach niewymagających limitowania substancje dodatkowe stosuje się zgodnie z zasadą quantum satis, tj. w dawce najniższej, niezbędnej do osiągnięcia zamierzonego efektu technologicznego, przy zastosowaniu zasad dobrej praktyki produkcyjnej.
Aktualne badania pokazują, że spożycie słodzików dopuszczonych do stosowania jest znacznie poniżej wartości dopuszczalnego dziennego spożycia (ADI):
- Spożycie niskokalorycznych słodzików na świecie: opublikowany w 2018 r. przegląd światowej literatury dotyczącej spożycia najczęściej stosowanych środków słodzących wykazał, że ogólnie badania przeprowadzone w celu określenia narażenia na słodziki w ciągu ostatniej dekady nie budzą obaw w odniesieniu do przekroczenia ADI dla poszczególnych substancji słodzących wśród ogólnej populacji na całym świecie[1]. Dane również nie sugerują znaczącego wzrostu spożycia na przestrzeni lat, a kilka badań wskazuje na jedno zmniejszenie1,[2],[3]. W związku z tym nie wydaje się, aby nastąpiła znacząca zmiana we wzorcach spożycia niskokalorycznych substancji słodzących i że poziomy narażenia na ogół mieszczą się w granicach ADI dla poszczególnych substancji słodzących.
- Spożycie słodzików w Europie: do tej pory najbardziej kompleksowe badania dotyczące spożycia związków słodzących zostały przeprowadzone w Europie. W ciągu ostatniej dekady opublikowano łącznie 19 recenzowanych publikacji naukowych dotyczących tej dziedziny oraz 7 publikacji ze źródeł urzędowych. Większość badań w Europie przeprowadzono na populacji ogólnej, przy czym spożycie obliczono dla przeciętnego i wysokiego spożycia. Generalnie nie występowało przekraczanie ADI dla poszczególnych substancji słodzących wśród ocenianych grup populacji europejskich, nawet dla konsumentów charakteryzujących się wysokim spożyciem. Ponadto w kilku badaniach oceniono spożycie w określonych podgrupach, w tym małych dzieci i osób z cukrzycą, gdzie również nie wykazano przekraczania ADI.
[1] Martyn D., Darch M., Roberts A. i wsp., Low-/No-Calorie Sweeteners: A Review of Global Intakes, “Nutrients”, 10(3)/2018.
[2] Renwick A.G., The intake of intense sweeteners - an update review, “Food Addit Contam”, 23/2006.
[3] Renwick A.G., The use of a sweetener substitution method to predict dietary exposures for the intense sweetener rebaudioside A, “Food Chem. Toxicol.”, 46/2008.