Aspartam (E 951)

Aspartam to związek chemiczny, który został odkryty w Stanach Zjednoczonych w 1965 r. Jest ok. 150–200 razy słodszy od cukru (sacharozy) przy wartości energetycznej wynoszącej 4 kcal/g. Już niewielka jego ilość sprawia, że produkty z jego zawartością są słodkie i zarazem niskokaloryczne. Przykładowo, szczypta aspartamu dostarczająca zaledwie 0,1 kcal energii jest tak samo słodka jak łyżeczka cukru o wartości energetycznej 16 kcal.

Używa się go do produkcji napojów, dżemów, deserów, słodzików stołowych, ciastek czy gumy do żucia. Stosuje się go w Unii Europejskiej oraz w wielu innych częściach świata, w tym: w Kanadzie, Ameryce Południowej i Japonii.

Substancja ta składa się z dwóch naturalnie występujących aminokwasów (fenyloalaniny i kwasu asparaginowego) połączonych metanolem. W organizmie człowieka rozkłada się do fenyloalaniny, kwasu asparaginowego i metanolu. Fenyloalanina i kwas asparaginowy to aminokwasy, które występują w większości produktów spożywczych zawierających białko – m.in. w mięsie, jajach, produktach mlecznych i warzywach. Metanol w dużych ilościach może być szkodliwy dla ludzi. Jednakże ilość metanolu powstająca w wyniku rozkładu aspartamu jest znikoma – znacznie mniejsza niż po zjedzeniu owoców i warzyw, które też zawierają ten związek.

Zdaniem niektórych ekspertów, aspartam może mieć niekorzystny wpływ na nasz organizm, dlatego bezpieczeństwo jego stosowania jest przedmiotem wielu badań i ocen różnych niezależnych instytucji naukowych, w tym Komitetu Naukowego ds. Żywności (SCF), Wspólnego Komitetu Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JECFA) oraz Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Ostatnia opinia EFSA z 2013 r. potwierdza, że aspartam i produkty jego rozpadu nie stanowią zagrożenia dla bezpieczeństwa na obecnym poziomie spożycia.

Obecne dopuszczalne dzienne spożycie (ADI) jest ustalone na poziomie 0–40 mg/kg masy ciała na dobę i uważa się, że taka dawka jest bezpieczna dla organizmu. W przypadku osoby dorosłej, która nie ma w diecie żadnego innego źródła tego związku, jest to równoważne wypiciu 16 standardowych szklanek napoju bezalkoholowego o pojemności 250 ml słodzonego aspartamem w maksymalnym dozwolonym poziomie każdego dnia przez całe życie. Napoje bezalkoholowe często zawierają mniej aspartamu niż maksymalny dozwolony poziom.

Ze względu na to, że ten słodzik jest źródłem fenyloalaniny, osoby chore na fenyloketonurię powinny wykluczyć go z diety – podobnie jak powinny ograniczać spożycie jakichkolwiek produktów zawierających fenyloalaninę, dlatego produkty zawierające aspartam są odpowiednio oznakowane.